Hielspoor of plantaire fasciïtis

Hielspoor / plantaire fasciitis: overbelasting peesplaat onder voet

Inleiding

Een veel voorkomende klacht bij lopen is een stijve en pijnlijke plek onder de hiel. Dit is de plaats waar de peesplaat, de fascia plantaris, onder de voet aanhecht. Als deze aanhechting geïrriteerd en ontstoken raakt, wordt de blessure 'fasciïtis plantaris' genoemd. Als deze ontsteking lang bestaat, kan er kalk ontstaan in de pees nabij de aanhechting aan het bot. Dit is op de röntgenfoto zichtbaar als een 'hielspoor'. Bij lopen treedt deze fasciïtis vrijwel nooit plotseling op, maar nemen de klachten geleidelijk aan toe. Het is dan ook een typisch voorbeeld van een overbelastingsblessure.

Beloop

In het beginstadium van hielspoor is er slechts sprake van een stijf en/of zeurend pijngevoel (de ochtend) na een zware inspanning of als er met blote voeten op een harde ondergrond wordt gelopen. De aanhechting is vooral pijnlijk als erop gedrukt wordt. Als er geen tegenmaatregelen worden genomen, zullen ook pijnklachten optreden bij het begin van het lopen. Deze klachten zullen in het begin nog tijdens de warming-up verdwijnen, maar zullen na afloop van het lopen zeker terugkeren. Als er toch doorgetraind wordt, zullen de pijnklachten geleidelijk aan erger worden. De pijn zal dan niet meer verdwijnen na de warming-up en uiteindelijk zo erg worden dat lopen niet meer mogelijk is. Genezing van de blessure zal dan in het algemeen vele maanden gaan duren.

Oorzaken van hielspoor

Meestal is een samenspel van factoren verantwoordelijk voor het ontstaan van een overbelastingblessure zoals hielspoor. De peesplaat wordt maar matig doorbloed, waardoor het herstel van kleine beschadigingen langzaam gaat. Deze beschadigingen ontstaan door overbelasting, wat vooral in de hand wordt gewerkt door:

• niet (of onvoldoende) uitvoeren van een warming up

• verkorte of stijve spieren. Dit treedt eerder op als de rekoefeningen niet (of niet goed) uit gevoerd worden. Bij het voorkomen van deze blessure zijn met name de rekoefeningen voor de (diepe) kuitspieren van belang

Rekoefening diepe kuitspier, M Soleus

• in een korte tijd te veel, te vaak en te snel lopen. Met name heuveltraining is berucht

• lopen op een harde ondergrond, zoals asfalt of beton

• dragen van schoenen die onvoldoende de schokken van de landing absorberen of qua ondersteuning niet aan de voetvorm zijn aangepast

• standafwijkingen van de voeten (zoals bijvoor beeld holvoeten of juist knik-platvoeten)

• een beenlengteverschil

• overgewicht ('te zwaar zijn')

• niet of onvoldoende uitvoeren van een cooling down

Hoe voorkom je hielspoor?

Om hielspoor te voorkomen, is het raadzaam om onderstaande preventietips na te leven bij het sporten.

• Warming up

Begin altijd met een goede warming-up. Loop vijf à tien minuten rustig in en voer dan in ieder geval de rekoefening voor de (diepe) kuitspieren uit. Je kunt de rekoefening specifieker maken voor de peesplaat onder de voet, door de grote teen gelijktijdig op een verhoging te plaatsen. Voer de rekoefening gedurende zo’n tien seconden uit en herhaal iedere oefening twee tot drie maal per zijde.

• Goede trainingsopbouw

Zorg voor een goede trainingsopbouw. Voer de intensiteit en de omvang van de trainingen geleidelijk op. Bij verandering van trainingsbelasting past de belastbaarheid van de pees zich slechts langzaam aan. Ook na een blessure- of ziekteperiode moet de training weer geleidelijk tot het oude niveau worden opgevoerd.

• Spierversterkende oefeningen

Besteed in de training aandacht aan spierversterkende oefeningen voor de voet- en diepe kuitspieren. Een voorbeeld van een dergelijke oefening is de volgende: bij deze oefening is het de bedoeling dat je de handdoek met je tenen naar je toe krabbelt. Eventueel kun je de oefening zwaarder maken door iets op de handdoek te leggen (bijvoorbeeld een boek).

Spierversterkende oefening voor de voet

Spierversterking voor de kuitspieren kun je ook thuis uitvoeren. Voorbeeld van deze oefening: ga met je voorvoeten op een verhoging staan (bijvoorbeeld een traptrede) en kom met beide voeten 'op de bal van de voet'. 'Zak' dan in twee seconden beheerst op één voet omlaag, waarbij de hak voorbij de horizontaal moet 'doorzakken'. Kom vanuit deze stand vervolgens weer met beide voeten omhoog en herhaal de oefening (drie series van 10-15 keer, zowel met gestrekte als met gebogen knie).

• Ondergrond

Train zoveel mogelijk op zachte ondergrond (bos, gras).

• Sportschoenen

Draag goed passende sportschoenen met een schokdempende zool, een stevige hielsteun en een hoge soepele hielrand. Degenen die ook op de baan trainen, dienen zich te realiseren dat de meeste spikes geen enkele schokdemping of ondersteuning geven. Train dus zoveel mogelijk op je gewone loopschoenen. Laat je goed adviseren bij de aanschaf van nieuwe sportschoenen. Bij voetafwijkingen of een beenlengteverschil kan het soms noodzakelijk om speciale aanpassingen in of onder de sportschoen te laten maken. Dit moet dan wel door een orthopedisch schoenmaker gedaan worden.

• Cooling down

Beëindig de training altijd met een cooling down. Deze bestaat uit enkele minuten rustig uitlopen en in ieder geval uit het uitvoeren van de boven beschreven rekoefening.

• Lichaamsgewicht

Zorg voor een juist lichaamsgewicht. Als er sprake is van een (te) hoog lichaamsvetpercentage, helpt 'afvallen' zeker mee om overbelasting te voorkomen.

Wat kan je doen als hielspoor (toch) is ontstaan?

• Wees alert op het eerste symptomen van hielspoor

Een zeurende pijn tijdens of (de ochtend) na sportbeoefening is niet normaal!

• Voer voor zover mogelijk, (alsnog) bovenstaande preventietips uit.

• Pas de training aan:

Vaak kan het tijdig aanpassen of verminderen van belastende trainingsvormen al voldoende zijn om hielspoor in een beginnend stadium te laten genezen. De conditie kan op peil gehouden worden met andere bewegingsvormen, waarbij de pees niet te zwaar belast wordt, Denk hierbij aan fietsen, aquajogging of steppen (met platte voet) op een soort trapmachine.

• Koelen:

Als hielspoor in een beginstadium verkeert, koel de pijnlijke plek dan na de training zo'n vijftien minuten met ijs. Doe dit door de hak op een coldpack of een plastic zakje met kapotgeslagen ijsklontjes te plaatsen. Leg wel een theedoek tussen de hak en de ijszak ter voorkoming van huidbeschadiging door bevriezing. Als dit koelen een goed effect heeft op de pijnklachten, herhaal dan dit koelen zo'n drie tot vijf keer per dag. Soms valt het resultaat van dit koelen namelijk tegen, doordat de blessure 'te diep' ligt. Ook als de blessure al langer bestaat, kan het zinvol zijn om de pijnlijke plek meerdere keren op een dag te koelen.

• Massage:

Als de kuit- en voetspieren stijf zijn, laat dan deze spieren masseren. Je kunt de voetspieren ook zelf masseren, bijvoorbeeld door met de voet over een fles heen te rollen of over een speciaal "rollerbankje", dat je in verschillende winkels kunt kopen.

• Vraag sportmedisch advies:

Als bovenstaande maatregelen niet binnen twee tot vier weken leiden tot een duidelijke vermindering van de klachten, ga dan naar je huisarts of naar een geregistreerd sport)arts. Deze (sport)arts kan dan beoordelen welke behandeling voor jou het beste is.

Nieuw hulpmiddel voor de behandeling van hielspoor

Inleiding

Hielspoor: veel hardlopers willen nog wel eens last hebben van een stijve en pijnlijke plek onder de hiel. In de volksmond wordt dit hielspoor genoemd, de medische term hiervoor is fasciitis plantaris. Onder de voet zit een stevige peesplaat (de plantaire fascie), die van de voorzijde van het hielbeen tot aan de bal van de voet loopt. Het doet dienst als een soort snaar om het lengtegewelf van de voet te ondersteunen. Tijdens het staan en lopen komen er forse krachten op deze “snaar”.

Wanneer er sprake is van overbelasting, kunnen er kleine scheurtjes ontstaan ter hoogte van de aanhechting op het hielbeen en raakt de aanhechting geïrriteerd en ontstoken.

De blessure is vaak bijzonder hardnekkig en genezing kan dan maanden duren. De traditionele behandelingen zijn: koelen, (gedoseerde) rust, gerichte oefeningen en pijnstillers. Soms worden ook zooltjes of cortisone injecties gegeven.

Duurrek

Helaas zijn regelmatige rekoefeningen en voetstandcorrectie d.m.v. een goede schoen of een inlegzooltje lang niet voldoende. De laatste jaren worden goede resultaten bereikt met een gips of kunststof nachtspalk. De nachtspalk houdt uw voet in 90 graden met de tenen iets omhoog, zodat er voortdurend rek op de peesplaat onder de voetzool wordt uitgeoefend. De Strassburg Sock is een verbeterd alternatief.

De Strassburg Sock is een kous, die u ’s nachts of tijdens periodes van rust aanheeft. D.m.v. verstelbare bandjes geeft de Strassburg Sock een gecontroleerde rek aan de plantaire fascie, waardoor de fascie in een uitgerekte positie kan genezen. Vele patiënten zeggen dat zij minder last hebben, nadat zij pas een paar nachten de kous aan hebben. Niet alleen voor de hielspoor, maar ook voor sommige achillespeesklachten heeft de Strassburg Sock zijn nut intussen bewezen.

Strassburg sock

Zie ook:

ESWT

Youtube

• Hielspoor diversen[1]

Fysieke klachten?

Raadpleeg uw fysiotherapeut, specialist in beweging [2]

Voor België [3]